Share:
ઘરનું નિર્માણ કરવાની માર્ગદર્શિકા
અમારા ઉત્પાદનો
ઉપયોગી સાધનો
ઘરનું નિર્માણ કરવાની માર્ગદર્શિકા
અલ્ટ્રાટૅક બિલ્ડિંગ ઉત્પાદનો
Share:
બાંધકામમાં ફાઉન્ડેશનને બે મુખ્ય પ્રકારોમાં વર્ગીકૃત કરવામાં આવે છેઃ છીછરું અને ઊંડું ફાઉન્ડેશન.
સામાન્ય રીતે જમીનની સપાટીની નજીક કરવામાં આવતાં અને ઘણાં મોટા વિસ્તારમાં ફેલાયેલા બાંધકામમાં છીછરાં ફાઉન્ડેશનનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, જેથી કરીને તેના માળખાંને સપોર્ટ પૂરો પાડી શકાય.
આંતરમાળખાંનાં ખૂબ વધારે વજન અને ઓછી ઊંડાઈએ માટીની ખરાબ સ્થિતિને કારણે જ્યારે છીછરું ફાઉન્ડેશન યોગ્ય સપોર્ટ પૂરું પાડી શકતું નથી, ત્યારે ઊંડા ફાઉન્ડેશનનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
વિવિધ પ્રકારના ફાઉન્ડેશન વચ્ચેની પસંદગીનો આધાર માટીની સ્થિતિ, વજનની જરૂરિયાતો અને પર્યાવરણના પરિબળો પર રહેલો છે.
બાંધકામમાં ફાઉન્ડેશનને બે મુખ્ય પ્રકારોમાં વર્ગીકૃત કરવામાં આવે છેઃ છીછરું અને ઊંડું ફાઉન્ડેશન. ઇન્ડિવિડ્યૂઅલ ફૂટિંગ્સ, કમ્બાઇન્ડ, સ્ટ્રિપ અને રાફ્ટ ફાઉન્ડેશન જેવા છીછરાં ફાઉન્ડેશનનો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે સપાટી પરની માટીની સારી ભારવહન ક્ષમતા ધરાવતા વજનમાં હલકાં માળખાંઓ માટે કરવામાં આવે છે.
પાઇલ ફાઉન્ડેશન અને ડ્રિલ્ડ શાફ્ટ્સ કે કેઇસન્સ જેવા ઊંડા ફાઉન્ડેશન ભારને ઊંડા, વધુ સ્થિર હોય તેવા માટીના સ્તર પર ટ્રાન્સફર કરી દે છે અને આથી તેનો ઉપયોગ જ્યારે સપાટી પરની માટીની ભારવહન કરવાની ક્ષમતા અયોગ્ય હોય ત્યારે થાય છે.
આપણે ચર્ચા કરી તે મુજબ, બાંધકામમાં ઉપયોગમાં લેવાતા છીછરાં ફાઉન્ડેશન સામાન્ય રીતે જમીનની સપાટીની નજીક આવેલા હોય છે અને માળખાંને સપોર્ટ કરવા માટે મોટા વિસ્તારમાં ફેલાયેલા હોય છે. તેમાંનાં કેટલાક પ્રકારો આ મુજબ છેઃ
ઇન્ડિવિડ્યૂઅલ કે આઇસોલેટેડ ફૂટિંગ એ ફાઉન્ડેશનનો સૌથી સરળ અને સૌથી કૉમન પ્રકાર છે. તેનું નિર્માણ એક કૉલમને સપોર્ટ પૂરો પાડવા માટે કરવામાં આવે છે. તે પેડ ફાઉન્ડેશન તરીકે પણ ઓળખાય છે અને તેનો આકાર સામાન્ય રીતે ચોરસ કે લંબચોરસ હોય છે, જેની ગણતરી કૉલમના વજન અને માટીની ભારવહન કરવાની ક્ષમતા પર આધાર રાખીને કરવામાં આવે છે.
આર્થિક રીતે પરવડે તેવું છે અને સીધી સરળ રચના ધરાવે છે.
સ્પષ્ટ લૉડ પાથ અને અનુમાનિત લૉડની સાથે માળખાંને સપોર્ટ પૂરો પાડવા માટે આદર્શ છે.
ભારે વજનના માળખાં માટે અથવા તો માટીની સ્થિતિ પરિવર્તનશીલ હોય ત્યારે તે અનુકૂળ નથી
ફક્ત એક જ કૉલમને સપોર્ટ પૂરો પાડે છે.
જ્યારે કૉલમોની વચ્ચે એટલી ઓછી જગ્યા હોય કે તેમના ફૂટિંગ્સ એકબીજાની ઉપર ઓવરલેપ થતાં હોયે ત્યારે કમ્બાઇન્ડ ફૂટિંગનું નિર્માણ કરવામાં આવે છે. તે આઇસોલેટેડ ફૂટિંગ્સ જેવી લાક્ષણિકતાઓ ધરાવે છે પરંતુ તેના માળખાંની ડીઝાઇન અલગ હોય છે, સામાન્ય રીતે તે લંબચોરસ આકાર ધારણ કરે છે. જટિલ પરિદ્રશ્યોમાં સમસ્યાઓને નિવારવા અને પર્ફોમન્સને સુધારવા માટે કેન્ટિલીવર ફાઉન્ડેશન ફૂટિંગ જેવી વિશેષ ટેકનિકનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
એકથી વધારે કૉલમને કાર્યક્ષમ રીતે સપોર્ટ પૂરો પાડે છે
ભારને એકસમાન રીતે વહેંચી નાંખે છે
બંધિયાર જગ્યાઓમાં ઉપયોગી છે
વધુ જટિલ અને ઇન્ડિવિડ્યૂઅલ ફૂટિંગ્સ કરતાં વધારે ખર્ચાળ છે
ભારના સંતુલનની ખાતરી કરવા માટે વિગતવાર એન્જિનીયરિંગની જરૂર પડે છે
સ્પ્રેડ કે સ્ટ્રિપ ફૂટિંગ્સ ચોક્કસ પ્રકારની લૉડ-બેરિંગ દિવાલોની સરખામણીએ પહોળો બેઝ ધરાવે છે, જે ઇમારતના વજનને મોટા વિસ્તારમાં એકસમાન રીતે વહેંચી દે છે. આ દિવાલો, ઇન્ડિવિડ્યૂઅલ કૉલમો અને બ્રિજ પીયર્સ માટે ઉપયોગમાં લેવાતા ફાઉન્ડેશનોના પ્રકારો છે, જ્યાં માટીનું સ્તર સપાટીથી 3 મીટરની અંદર હોય છે.
વજનને વહેંચીને વધુ સારી સ્થિરતા પૂરી પાડે છે.
એવા માળખાં માટે અનુકૂળ છે, જ્યાં ભારવહન કરનારું માટીનું સ્તર જમીનની સપાટીની નજીક હોય છે.
માટીનું ધોવાણ કરે કે તેને પીગાળી નાંખે તેવા પાણીના પ્રવાહનું જોખમ જેની પર તોળાઈ રહ્યું હોય તેવી માટી પર તે લાગુ થતું નથી.
તેના ઉપયોગને સ્થિર જમીન ધરાવતી પરિસ્થિતિ પૂરતો મર્યાદિત બનાવી દે છે.
રાફ્ટ કે મેટ ફાઉન્ડેશન સમગ્ર ઇમારતના વિસ્તારને આવરી લે છે, જે કૉલમો અને દિવાલોના ભારે વજનને ટેકો પૂરો પાડે છે. આ પ્રકારનું ફાઉન્ડેશનને ફૂટિંગ્સના અલગ-અલગ સેટલમેન્ટને અટકાવવા માટે પસંદ કરવામાં આવે છે, જે તમામ માળખાકીય ઘટકો માટે એક જ મેટ તરીકે કામ કરે છે.
કૉલમ અને દિવાલો પર ભારે વજન ધરાવતા માળખાંઓ માટે આદર્શ છે.
ફાઉન્ડેશનમાં અલગ-અલગ સેટલમેન્ટ થવાનું શક્ય એટલું ઘટાડી દે છે.
બાંધકામ જટિલ અને ખર્ચાળ હોય છે.
ઘણું વધારે ખોદકામ અને કૉંક્રીટનું કામ કરવું પડે છે, જે તેને કેટલાક પસંદગીના, ભારે વજન ધરાવતા માળખાંઓ માટે જ અનુકૂળ બનાવે છે.
માળખાંના નોંધપાત્ર વજનને કારણે અથવા તો ઓછી ઊંડાઇએ માટીની ખરાબ સ્થિતિને કારણે છીછરું ફાઉન્ડેશન જ્યારે યોગ્ય સપોર્ટ ના પૂરો પાડી શકે ત્યારે ઊંડા ફાઉન્ડેશનનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. તો ચાલો, અહીં નીચે ઊંડા ફાઉન્ડેશનના બે પ્રકારો વિશે જાણકારી મેળવીએઃ
પાઇલ ફાઉન્ડેશનમાં લાંબી, પાતળી કૉલમો હોય છે, જે સામાન્ય રીતે સ્ટીલ, કૉંક્રીટ કે લાકડાંની બનેલી હોય છે. આ પ્રકારના ફાઉન્ડેશનને જમીનમાં દાટીને અથવા તો જે-તે જગ્યાએ ખાડો ખોદીને બનાવવામાં આવે છે અને જ્યાં માટી ભારવહન કરવાની યોગ્ય ક્ષમતા અને કઠોરતા ધરાવતી હોય ત્યાં સુધી તેને પહોંચાડવામાં આવે છે, જેથી કરીને તે માળખાંના ભારને ટેકો પૂરો પાડી શકે.
તે માટીના ઊંડા, સ્થિર સ્તર કે તળખડક સુધી પહોંચી શકે છે.
તે ટેન્સિલ અને કૉમ્પ્રેસિવ લૉડ્સ બંને માટે અનુકૂળ છે.
તે ઑફશોર અને પુલના માળખાં, બહુમાળી ઇમારતો અને માટીની ખરાબ પરિસ્થિતિ ધરાવતા વિસ્તારો માટે આદર્શ છે.
તેના ઇન્સ્ટોલેશનને કારણે ખૂબ જ ઘોંઘાટ અને કંપન થઈ શકે છે, જેના પરિણામે નજીકમાં આવેલા માળખાં પ્રભાવિત થઈ શકે છે.
તેના ઇન્સ્ટોલેશન માટે વિશેષ ઉપકરણો અને કુશળતાની જરૂર પડે છે.
તેની યોગ્ય લંબાઈ અને ભારવહન ક્ષમતાને નિર્ધારિત કરવી એ ખૂબ જ જટિલ બની શકે છે અને તેના માટે માટીનું ઊંડું વિશ્લેષણ કરવું પડે છે.
કેઇસન્સ તરીકે પણ ઓળખાતી ડ્રિલ્ડ શાફ્ટ્સ એ બાંધકામમાં ફાઉન્ડેશનનો એક બીજો પ્રકાર છે, જેમાં જમીનમાં મોટા વ્યાસનું કાણું પાડવામાં આવે છે અને તેમાં કૉંક્રીટ અને ક્યારેક રીએન્ફોર્સમેન્ટ ભરવામાં આવે છે. બાંધકામ માટેના આ ફાઉન્ડેશનને જે-તે જગ્યાએ ખોદીને ઊભું કરવામાં આવે છે, જેના લીધે માટીના ઇચ્છિત સ્તર કે ખડકમાં તેની સચોટ રીતે ગોઠવણ કરી શકાય છે.
તેને પ્રોજેક્ટની ચોક્કસ જરૂરિયાતો મુજબ તૈયાર કરી શકાય છે અને જરૂરિયાત મુજબની ઊંડાઈએ પહોંચી શકાય છે.
એક્ઝિયલ અને લેટરલ એમ બંને પ્રકારના લૉડ માટે ખૂબ વધારે ક્ષમતા ધરાવે છે.
તેની ડ્રિલિંગની પ્રક્રિયાને લીધે આસપાસની માટીમાં શક્ય એટલો ઓછો વિક્ષેપ પડે છે.
તેના માટે ભારે મશીનરી અને કુશળ કારીગરોની જરૂર પડે છે.
તેની ડ્રિલિંગની પ્રક્રિયા ધીમી હોઈ શકે છે, ખાસ કરીને માટીનું લેયર કે ખડક ખૂબ વધારે કઠણ હોય.
બાંધકામ દરમિયાન પાણી ભરાઈ જાય તો માટીની કેટલીક ચોક્કસ પરિસ્થિતિમાં આ પ્રક્રિયા જટિલ બની શકે છે.
અલગ-અલગ પ્રકારની માટી ભારવહન કરવાની અલગ-અલગ ક્ષમતા ધરાવતી હોય છે. તમે જે માટીની સાથે કામ કરી રહ્યાં હો તેનો પ્રકાર નિર્ધારિત કરવા માટે તમારે માટીનો ટેસ્ટ કરવો જોઇએ અને તદનુસાર તમારા ફાઉન્ડેશનની ડીઝાઇનને એડજેસ્ટ કરવી જોઇએ.
અલગ-અલગ પ્રકારના ફાઉન્ડેશનના લેઆઉટમાં સચોટતા રાખવી એ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. ચોક્કસ પરિમાણો અને ઓરિયેન્ટેશન્સને ચિહ્નિત કરવા માટે સર્વે કરવાના પ્રોફેશનલ ઉપકરણોનો ઉપયોગ કરી ફાઉન્ડેશન બિલ્ડિંગના પ્લાનની સાથે યોગ્ય રીતે સંરેખિત હોય તેની ખાતરી કરો.
પાણી ફાઉન્ડેશનને નબળું પાડી શકે છે, જેના કારણે ફાઉન્ડેશન બેસી જઈ શકે છે અથવા તો ખસી જઈ શકે છે. ફાઉન્ડેશનની અખંડિતતાનું રક્ષણ કરવા માટે પાણીનો નિકાલ તેનાથી દૂર થાય તેનું આયોજન કરો અને તેમાં ભેજને પ્રવેશતો અટકાવવા વૉટરપ્રૂફિંગના પગલાં લો.
માટીના વિશ્લેષણ, બિલ્ડિંગના વજન અને પર્યાવરણની પરિસ્થિતિ પર આધાર રાખીને ફાઉન્ડેશનના પ્રકાર (જેમ કે છીછરું કે ઊંડું)ને પસંદ કરો. બાંધકામના સ્થાનિક નિયમો અને વ્યવહારોને ધ્યાનમાં રાખો.
ફાઉન્ડેશનના ટકાઉપણાની ખાતરી કરવા માટે ઉચ્ચ ગુણવત્તાના કૉંક્રીટ અને રીએન્ફોર્સિંગ મટીરિયલનો ઉપયોગ કરો. મટીરિયલની ગુણવત્તામાં બાંધછોડ કરવાથી ભવિષ્યમાં ઇમારતના માળખામાં સમસ્યાઓ પેદા થઈ શકે છે.
બાંધકામમાં ફાઉન્ડેશનના વિવિધ પ્રકારોને સમજવા એ બાંધકામના ક્ષેત્રમાં ખૂબ જ નિર્ણાયક ગણાય છે, કારણ કે, તે કોઈ પણ માળખાંનો આધારસ્તંભ હોય છે અને તેની સ્થિરતા અને લાંબી આવરદાની ખાતરી કરે છે. છીછરાં અને ઊંડાં ફાઉન્ડેશનની પસંદગીનો આધાર માટીની સ્થિતિ, ભારવહનની જરૂરિયાત અને પર્યાવરણીય પરિબળો પર રહેલો છે. આ પરિબળો પર કાળજીપૂર્વક વિચારણા કરીને બાંધકામના પ્રોફેશનલો તેમના ફાઉન્ડેશનના બાંધકામ માટે સૌથી યોગ્ય પ્રકારને પસંદ કરી શકે છે અને આવનારા વર્ષોમાં તેમના પ્રોજેક્ટની અખંડિતતા અને સફળતાથી ખાતરી કરી શકે છે.
માટીની વિવિધ પરિસ્થિતિઓમાં અને અલગ-અલગ કદની ઇમારતોમાં તેની સ્થિરતાને કારણે છીછરું ફાઉન્ડેશન અને ખાસ કરીને સ્ટ્રિપ ફાઉન્ડેશન બાંધકામમાં ફાઉન્ડેશનનો સૌથી લોકપ્રિય પ્રકાર ગણાય છે.
ઊંડું ફાઉન્ડેશન અને ખાસ કરીને પાઇલ ફાઉન્ડેશન સૌથી મજબૂત ગણવામાં આવે છે. તે વજનને વધુ ઊંડા અને વધુ સ્થિર માટીના સ્તર કે તળખડક પર ટ્રાન્સફર કરી દે છે, જે વધુ ભારવહન કરવાની ક્ષમતા ધરાવે છે.
શ્રેષ્ઠ પ્રકારના ફૂટિંગનો આધાર ચોક્કસ પ્રોજેક્ટ પર રહેલો હોય છે. સામાન્ય રીતે, વાઇડ સ્ટ્રિપ ફૂટિંગ એકસમાન માટી અને ભારની વહેંચણી માટે આદર્શ ગણાય છે, જ્યારે આઇસોલેટેડ ફૂટિંગ કૉલમ પર આધારિત માળખાંને અનુકૂળ આવે છે.
પેડ ફાઉન્ડેશન એ સૌથી જૂના પ્રકારનું ફાઉન્ડેશન છે, જે પ્રાચીન માળખાંઓમાં ઉપયોગમાં લેવાતાં છીછરાં ફાઉન્ડેશનનું મૂળભૂત સ્વરૂપ છે.
સ્ટ્રક્ચરલ ફાઉન્ડેશન માળખાંનો એક હિસ્સો છે, જે તેના ભારને સીધો જમીન પર ટ્રાન્સફર કરીને સ્થિરતા પૂરી પાડે છે અને હલનચલન કે સેટલમેન્ટને નિવારે છે.
