राफ्ट फाउंडेशन प्रकारांसाठी एक व्यापक मार्गदर्शक

राफ्ट फाउंडेशन किंवा मॅट फाउंडेशन, इमारतीचा भार मोठ्या क्षेत्रावर वितरित करते. ही पद्धत कमकुवत माती असलेल्या जागांसाठी आदर्श आहे, जिथे पारंपारिक फाउंडेशना जास्त आधाराची आवश्यकता असू शकते. राफ्ट फाउंडेशन वजन समान रीतीने विस्तारीत करते, संपूर्ण इमारतीचा भाग व्यापते, मातीचा दाब कमी करते आणि असमान वसाहत रोखते. स्थिरता आणि दीर्घकालीन टिकाऊपणा सुनिश्चित करण्यासाठी हे सामान्यतः उंच इमारती आणि औद्योगिक स्ट्रक्चरमध्ये वापरले जाते. विविध बांधकाम प्रकल्पांमध्ये त्याचे फायदे आणि उपयोग समजून घेण्यासाठी राफ्ट फाउंडेशनची तपशीलवार माहिती आवश्यक आहे.

राफ्ट फाउंडेशन कसे काम करते

राफ्ट फाउंडेशनमुळे जमिनीवर टिकणारा काँक्रीटचा एक मजबूत स्लॅब तयार होतो. हा स्लॅब, बहुतेकदा स्टीलने पूरक असल्याने, इमारतीचे वजन संपूर्ण क्षेत्रफळात समान रीतीने वितरीत करतो. असे केल्याने मातीच्या कोणत्याही एका बिंदूवरील दाब कमी होतो, कोसळण्याचा धोका कमी होतो आणि स्ट्रक्चरसाठी एक स्थिर फाउंडेशन मिळते.

राफ्ट फाउंडेशनचे प्रकार

राफ्ट फाउंडेशन विविध डिझाइनमध्ये येतात, प्रत्येक विशिष्ट स्ट्रक्चरल गरजा आणि मातीच्या परिस्थितीनुसार तयार केले जातात. येथे राफ्ट फाउंडेशनचे सर्वात सामान्य प्रकार आहेत:

१) फ्लॅट प्लेट मॅट

फ्लॅट प्लेट मॅट हा राफ्ट फाउंडेशनचा सर्वात सोपा प्रकार आहे, ज्यामध्ये एकाच एकसमान जाडीच्या काँक्रीट स्लॅबचा समावेश असतो. हे सामान्यतः तुलनेने हलके भार आणि एकसमान मातीची स्थिती असलेल्या स्ट्रक्चरमध्ये वापरले जाते.

२) स्तंभाखाली जाड झालेली प्लेट

या प्रकारच्या राफ्ट फाउंडेशनमध्ये स्तंभांखालील काँक्रीट स्लॅब जाड करणे समाविष्ट असते, ज्यामुळे भार थोडा जास्त असल्यास अतिरिक्त मजबुती मिळते. हे जास्त भार असलेल्या इमारतींसाठी योग्य आहे. हे राफ्ट फाउंडेशन विशिष्ट ठिकाणी वाढलेले भार व्यवस्थापित करण्यास मदत करतात.

३) टू-वे बीम आणि स्लॅब

या प्रकारात लंब सारख्या दिशेने मांडलेले बीम आणि स्लॅबचे जाळे आहे. बीम कडकपणा आणि आधार देतात, ज्यामुळे हा प्रकार असमान भार असलेल्या किंवा वेगवेगळ्या मातीच्या परिस्थिती असलेल्या स्ट्रक्चरसाठी आदर्श असतात.

४) पेडेस्टल्स असलेल्या प्लेट्स

पेडेस्टल्स असलेल्या प्लेट्समध्ये काँक्रीट स्लॅब असतो ज्याच्या वर पेडेस्टल्स किंवा स्तंभ असतात. हे पेडेस्टल्स अतिरिक्त आधार देतात, ज्यामुळे हा प्रकार औद्योगिक इमारती किंवा जड यंत्रसामग्री असलेल्या स्ट्रक्चरसाठी योग्य ठरतो.

५) पाइल्ड राफ्ट

पाईल्ड राफ्ट फाउंडेशनमध्ये पारंपारिक राफ्ट जमिनीत शिरणाऱ्या पाइल्ससह एकत्र केला जातो. हे पाइल्समुळे भार खोलवर, अधिक स्थिर मातीच्या थरांमध्ये स्थानांतरित होतो, ज्यामुळे जास्त भार असलेल्या इमारती किंवा खराब मातीची परिस्थिती असलेल्या भागांना आधार मिळतो.

६) सेल्युलर राफ्ट फाउंडेशन

या प्रकारात परस्पर जोडलेल्या कडक फ्रेम्स किंवा सेलची मालिका समाविष्ट आहे, जी प्रचंड ताकद आणि आधार देतात. हे मोठ्या किंवा जड स्ट्रक्चरसाठी योग्य आहे आणि असाधारण भार वितरण आणि स्थिरता प्रदान करते.

राफ्ट फाउंडेशन बांधणीसाठी वापरले जाणारे साहित्य

राफ्ट फाउंडेशन बांधण्यासाठी अशा साहित्यांचे संयोजन आवश्यक असते जे एकत्रितपणे काम करून एक मजबूत आणि टिकाऊ फाउंडेशन तयार करतात. येथे सामान्यतः वापरले जाणारे प्रमुख साहित्य आहेतः

१) काँक्रीट

राफ्ट फाउंडेशनमध्ये काँक्रीट हे प्राथमिक साहित्य असते, जे संपूर्ण स्ट्रक्चरला आधार देणारा मोठा स्लॅब बनवते. त्याची मजबुती, टिकाऊपणा आणि विस्तृत क्षेत्रावर समान रीतीने भार वितरित करण्याची क्षमता यासाठी ते निवडले जाते. राफ्ट फाउंडेशनमध्ये वापरल्या जाणाऱ्या काँक्रीटची भार सहन करण्याची क्षमता आणि क्रॅकिंगला प्रतिकार वाढविण्यासाठी सामान्यतः स्टीलने मजबुतीकरण केले जाते.

२) रेनफोर्समेंट स्टील (रीबार)

स्टील रीइन्फोर्समेंट किंवा रीबार, काँक्रीट स्लॅबमध्ये एम्बेड केलेले असते जेणेकरून अतिरिक्त मजबुती आणि लवचिकता मिळेल. रीबार पायाला तन्य शक्तींचा प्रतिकार करण्यास मदत करतो, ज्याचा सामना केवळ काँक्रीट करू शकत नाही. स्टील बार स्लॅबमध्ये ग्रिड पॅटर्नमध्ये व्यवस्थित केले जातात, ज्यामुळे पाया वरील इमारतीद्वारे लादलेल्या ताणांना तोंड देऊ शकतो याची खात्री होते.

३) फॉर्मवर्क

फॉर्मवर्क हा तात्पुरता साचा आहे ज्यामध्ये काँक्रीट ओतले जाते. ते राफ्ट फाउंडेशनचा आकार आणि साइज निश्चित करते आणि काँक्रीट इच्छित कॉन्फिगरेशनमध्ये सेट होते याची खात्री करते. प्रकल्पाच्या आवश्यकतांनुसार फॉर्मवर्क लाकूड, धातू किंवा प्लास्टिकपासून बनवता येते. ओल्या काँक्रीटचे वजन सहन करण्यासाठी आणि काँक्रीट बरे होईपर्यंत आकार राखण्यासाठी ते काळजीपूर्वक बांधले जाते.

४) वॉटरप्रूफिंग मेम्ब्रेन्सेस

राफ्ट फाउंडेशनच्या पृष्ठभागावर पाण्याच्या शिरकावापासून संरक्षण करण्यासाठी वॉटरप्रूफिंग मेम्ब्रेन अनेकदा लावले जातात. भूजल पातळी जास्त असलेल्या भागात किंवा जिथे पाया ओलावा-प्रवण मातीच्या संपर्कात असतो तिथे हे विशेषतः महत्वाचे आहे. मेम्ब्रेनमुळे पाणी काँक्रीटमध्ये शिरण्यापासून रोखण्यास मदत होते, ज्यामुळे कालांतराने फाउंडेशन कमकुवत होऊ शकते.

५) मिश्रणे

मिश्रण हे काँक्रीटचे गुणधर्म वाढवण्यासाठी त्यात मिसळलेले रासायनिक पदार्थ आहेत. ते कार्यक्षमता सुधारू शकतात, मजबुती वाढवू शकतात, सेटिंग वेळ कमी करू शकतात आणि पर्यावरणीय घटकांपासून अतिरिक्त संरक्षण प्रदान करू शकतात. राफ्ट फाउंडेशनसाठी, टिकाऊपणा आणि पाण्याचा प्रतिकार वाढवणारे मिश्रण सामान्यतः वापरले जातात, ज्यामुळे फाउंडेशनची दीर्घकालीन कार्यक्षमता सुनिश्चित होते.

राफ्ट फाउंडेशनची बांधकाम प्रक्रिया

१) जागेची तयारी

ही प्रक्रिया जागा साफ करून आणि जमीन समतल करून सुरू होते. त्यानंतर माती आवश्यक खोलीपर्यंत खोदली जाते. जर माती कमकुवत असेल, तर ती मजबूत पाया सुनिश्चित करण्यासाठी रेतीने घट्ट करावी लागेल किंवा स्थिर करावी लागेल.

२) फॉर्मवर्क बसवणे

काँक्रीटसाठी साचा म्हणून काम करणारा फॉर्मवर्क पायाभरणीच्या क्षेत्राभोवती बसवला जातो. या पायरीमुळे काँक्रीट जागेवर राहते आणि योग्य आकार तयार होतो. फॉर्मवर्क योग्यरित्या संरेखित आणि सुरक्षित असणे आवश्यक आहे.

३) रीइन्फोर्समेंट स्टील (रीबार) लावणे

स्टील बार, ज्यांना रिबार म्हणून ओळखले जाते, ते फॉर्मवर्कमध्ये ग्रिड पॅटर्नमध्ये ठेवलेले असतात. हे बार पायाला अतिरिक्त मजबुती देतात आणि त्याला क्रॅक होण्यास प्रतिकार करण्यास मदत करतात. काँक्रीट ओतताना ते स्थितीत ठेवण्यासाठी रिबार एकत्र बांधले जातात.

४) काँक्रीट ओतणे

त्यानंतर फॉर्मवर्कमध्ये काँक्रीट ओतले जाते, ज्यामुळे संपूर्ण पाया क्षेत्र झाकले जाते. काँक्रीट समान रीतीने ओतण्याची काळजी घेतली जाते आणि हवेचे पॉकेट्स काढून टाकण्यासाठी व्हायब्रेटरचा वापर केला जातो, ज्यामुळे काँक्रीट रीबारभोवतीच्या सर्व जागा भरते.

५) काँक्रीट ठीक करणे

ओतल्यानंतर, काँक्रीटला ठीक होण्यासाठी किंवा कडक होण्यासाठी वेळ लागतो. या काळात, काँक्रीटला भेगा पडू नयेत म्हणून ते ओलसर ठेवले जाते. पायाला आवश्यक ती ताकद मिळावी यासाठी क्युरिंगला सामान्यतः काही दिवस लागतात.

६) फॉर्मवर्क काढून टाकणे आणि फिनिशिंग करणे

एकदा काँक्रीट घट्ट झाले की, फॉर्मवर्क काढून टाकले जाते. त्यानंतर पाया फाउंडेशन केला जाते आणि आवश्यक ते फिनिशिंग टच केले जातात. कधीकधी, अतिरिक्त संरक्षणासाठी वॉटरप्रूफ थर जोडला जातो.

७) अंतिम तपासणी

शेवटचा टप्पा म्हणजे फाउंडेशन सर्व आवश्यक मानकांची पूर्तता करते याची खात्री करण्यासाठी अंतिम तपासणी. बांधकाम सुरू ठेवण्यापूर्वी आवश्यक ते सर्व समायोजन केले जातात.