स्ट्रक्चरवरील लोडचे प्रकार

लोड म्हणजे अशी शक्ती किंवा इतर क्रिया ज्यामुळे स्ट्रक्चरवर ताण, डीफॉर्मेशन किंवा अॅक्सेलरेशन निर्माण होतो. हे भार पर्यावरणीय परिस्थिती, वापर किंवा सामग्रीच्या वजनामुळे असू शकतात. सुरक्षित, कार्यक्षम आणि किफायतशीर स्ट्रक्चर डिझाइन करण्यासाठी या भारांची योग्य ओळख आणि गणना करणे महत्वाचे आहे. इमारतीचे स्थान, उद्देश आणि डिझाइन यासारखे विविध घटक या भारांच्या आकारमानावर आणि दिशेवर परिणाम करतात.

बांधकामातील 6 वेगवेगळ्या प्रकारचे लोड

१. डेड लोड

डेड लोड म्हणजे इमारतीच्या भिंती, फ्लोर्स, छप्पर आणि बीम्स यांसारख्या भागांच्या वजनामुळे इमारतीवर येणारे सततचे बल. हे वजन कालांतराने बदलत नसल्यामुळे, सर्व प्रकारच्या लोडपैकी डेड लोडचा अंदाज लावणे सर्वात सोपे आहे. डेड लोड्सची अचूक गणना करणे महत्वाचे आहे कारण जर त्यांना कमी लेखले गेले तर त्यामुळे गंभीर स्ट्रक्चरल समस्या उद्भवू शकतात.

२. इम्पोस्ज्ड लोडस

इम्पोस्ज्ड लोडस किंवा लाइव्ह लोड हे असे बल आहेत जे कालांतराने बदलतात. त्यामध्ये इमारतीमध्ये लोकांचे वजन, फर्निचरचे, वाहनांचे आणि इतर वस्तूंचे वजन समाविष्ट आहे.डेड लोडप्रमाणे, इम्पोस्ज्ड लोड स्थिर नसतात आणि इमारतीचा वापर कसा केला जातो यावर अवलंबून बदलू शकतात.

उदाहरणार्थ, घरातील लाईव्ह लोड हा व्यावसायिक इमारतीपेक्षा वेगळा असतो, जिथे ऑफिस उपकरणे आणि जास्त पादचाऱ्यांची रहदारी यासारख्या जड वस्तू असू शकतात.

३. विंड लोडस

विंड लोडस हे क्षैतिज बल आहेत जे वारा इमारतीवर लागू करतो. हे भार विशेषतः उंच इमारती, पूल आणि वाऱ्याच्या संपर्कात असलेल्या मोठ्या पृष्ठभागांच्या इतर स्ट्रक्चरसाठी महत्वाचे आहेत.

विंड लोडचा परिणाम वाऱ्याचा वेग, दिशा आणि इमारतीची उंची आणि आकार यासारख्या घटकांवर अवलंबून असतो. अत्यंत हवामान परिस्थितीत वाऱ्याचे भार, कंपने किंवा कोसळणे यासारख्या समस्या टाळण्यासाठी अभियंत्यांना विंड लोडचा हिशेब द्यावा लागतो.

४. स्नो लोड

स्नो लोड हे उभे बल असतात जे जेव्हा एखाद्या स्ट्रक्चरवर बर्फ जमा होतो तेव्हा तयार होतात. जास्त हिमवर्षाव असलेल्या भागात, जिथे बर्फाचे वजन लक्षणीय असू शकते, अशा ठिकाणी या प्रकारचा भार महत्त्वाचा असतो.

विशेषतः, छतांना बर्फाचे ओझे हाताळण्यासाठी डिझाइन करणे आवश्यक आहे जेणेकरून जास्त लोड आणि संभाव्य कोसळणे टाळता येईल. छताचा कोन, बर्फाचा प्रकार आणि इमारतीचे स्थान यासारखे घटक एखाद्या इमारतीत किती स्नो लोड सहन करता येईल हे ठरवण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावतात.

५. अर्थक्वेक लोडस

भूकंपाच्या वेळी जमिनीच्या हादरण्यामुळे निर्माण होणारे बल म्हणजे अर्थक्वेक लोडस. या प्रकारचा भार अप्रत्याशित आहे आणि तो खूप हानिकारक असू शकतो. भूकंप होण्याची शक्यता असलेल्या भागातील इमारतींची रचना अशा प्रकारे केली पाहिजे की ज्यामुळे बाजू-बाजूला आणि वर-खाली दोन्ही प्रकारचे हादरे बसू शकतात.

स्ट्रक्चर अधिक भूकंप-प्रतिरोधक बनवण्यासाठी, अभियंते भूकंपाच्या लाटांमधून येणारी ऊर्जा शोषून घेण्यास आणि व्यवस्थापित करण्यास मदत करण्यासाठी लवचिक साहित्य, मजबूत पाया आणि शॉक शोषकांचा वापर करतात.

६. स्पेशल लोडस

स्पेशल लोडस म्हणजे असे बल जे डेड, लाईव्ह, विंड, स्नो किंवा भूकंप लोड यासारख्या नेहमीच्या श्रेणींमध्ये बसत नाहीत. यामध्ये तापमानातील बदलांमुळे होणारे थर्मल लोड, वाहने किंवा यंत्रसामग्रीमुळे होणारे आघात आणि मातीचा दाब यासारख्या गोष्टींचा समावेश असू शकतो.

विशेष भार बहुतेकदा विशिष्ट प्रकल्पांसाठी विशिष्ट असतात आणि त्यांना अनुकूल अभियांत्रिकी उपायांची आवश्यकता असते. उदाहरणार्थ, औद्योगिक क्षेत्रांजवळील इमारतींना स्फोटांमुळे किंवा जवळच्या यंत्रसामग्रींमधून होणाऱ्या कंपनांमुळे होणाऱ्या परिणामांचा विचार करावा लागू शकतो.

या मुख्य भार प्रकारांव्यतिरिक्त, भार-वाहक स्ट्रक्चर समजून घेणे महत्वाचे आहे. हे असे स्ट्रक्चर आहे जे इमारतीचे वजन आणि विविध प्रकारचे लोड वाहून नेतात आणि त्यांना सुरक्षितपणे फाउंडेशनपर्यंत पोहोचवतात.