Share:
Share:
जगभरातील बांधकाम प्रकल्पांमध्ये हा सर्वात सामान्यपणे वापरला जाणारा सिमेंट आहे. हे एक अष्टपैलू सिमेंट आहे जे सामान्य बांधकामांपासून ते प्रीकास्ट कॉंक्रिट उत्पादनांपर्यंत विविध अनुप्रयोगांमध्ये वापरले जाऊ शकते. ओपीसी त्याच्या सामर्थ्य, टिकाऊपणा आणि कार्यक्षमतेसाठी ओळखले जाते, ज्यामुळे ते विविध बांधकाम अनुप्रयोगांसाठी योग्य बनते. हे सामान्यत: इमारती, पूल, रस्ते आणि इतर संरचनांच्या बांधकामात वापरले जाते. ओपीसी अष्टपैलू आहे आणि विविध प्रकारचे कॉंक्रिट मिक्स तयार करण्यासाठी एकत्रित इतर सामग्रीसह एकत्रितपणे वापरले जाऊ शकते.
पोर्टलँड पोझोलाना सिमेंट (पीपीसी) हा हायड्रॉलिक सिमेंटचा एक प्रकार आहे जो पोर्टलँड सिमेंटला पोझोलॅनिक मटेरियलसह मिसळतो, जसे की फ्लाय अ‍ॅश किंवा सिलिका फ्यूम. पोझोलॅनिक सामग्री सिमेंटची कार्यक्षमता आणि टिकाऊपणा सुधारते, ज्यामुळे ते विविध बांधकाम अनुप्रयोगांसाठी योग्य बनते. पीपीसी सामान्यत: घर बांधकाम आणि मोठ्या काँक्रीट स्ट्रक्चर्समध्ये जसे कि धरणे आणि पुल बनवण्यासाठी वापरली जाते, जिथे टिकाऊपणा हा एक गंभीर घटक आहे.
रॅपिड-हार्डनिंग सिमेंट हा हायड्रॉलिक सिमेंटचा एक प्रकार आहे जो विशेषतः द्रुतपणे सामर्थ्य मिळविण्यासाठी डिझाइन केलेला आहे. फास्ट-सेटिंग कॉंक्रिट आवश्यक असलेल्या अशा परिस्थितीत वेगवान-कठोर सिमेंटचा वापर केला जातो, जसे की फुटपाथ बांधणे, प्रीकास्ट काँक्रीट उत्पादने आणि दुरुस्तीचे काम. ओपीसीच्या तुलनेत याची ताकद जास्त आहे, ज्यामुळे स्ट्रक्चर्स वेगवान सेवेत ठेवता येतील.
अतिरिक्त रॅपिड हार्डनिंग सिमेंट हा हायड्रॉलिक सिमेंटचा एक प्रकार आहे जो रॅपिड हार्डनिंग सिमेंट सारखाच आहे, परंतु त्यास सामर्थ्य आणखी वेगवान मिळते. हे कॅल्शियम क्लोराईडच्या जास्त प्रमाणात असलेल्या सामान्य पोर्टलँड सिमेंट क्लिंकरला पीसून बनविले जाते. हे संयोजन सिमेंटची सेटिंग वेळ आणि लवकर सामर्थ्य वाढवते. अतिरिक्त रॅपिड हार्डनिंग सिमेंटचा वापर अशा परिस्थितीत केला जातो जेथे थंड हवामानाच्या परिस्थितीत किंवा आपत्कालीन दुरुस्तीच्या कामांसारख्या उच्च लवकर सामर्थ्यासह वेगवान-सेटिंग कॉंक्रिट आवश्यक असते. हे सामान्यत: विमानतळ धावपट्टी, औद्योगिक मजले आणि प्रीकास्ट काँक्रीट उत्पादनांच्या बांधकामात वापरले जाते.
क्विक-सेटिंग सिमेंट हा हायड्रॉलिक सिमेंटचा एक प्रकार आहे जो द्रुतपणे सेट आणि कठोर करण्यासाठी डिझाइन केलेला आहे. हे पाण्याचे पाईप्स, गटार आणि बोगद्याची दुरुस्ती यासारख्या वेळ-संवेदनशील प्रकल्पांना मदत करते. त्याचे सामग्रीचे संयोजन सिमेंटच्या सेटिंग वेळेस गती देते, ज्यामुळे ते वेगवान सेटिंग कॉंक्रिट प्रमाणेच काही मिनिटांत त्याच्या प्रारंभिक सेटवर पोहोचू देते.
कमी उष्णता सिमेंट हा हायड्रॉलिक सिमेंटचा एक प्रकार आहे जो हायड्रेशन प्रक्रियेदरम्यान कमी उष्णता निर्माण करण्यासाठी विशेषतः डिझाइन केलेला आहे. हे ट्रायकॅल्शियम एल्युमिनेटचे प्रमाण 6%कमी करून बनविले जाते. यामुळे कमी शक्ती वाढते आणि हायड्रेशनची कमी उष्णता येते, ज्यामुळे उष्णता वाढल्यामुळे क्रॅक होण्यास प्रवृत्त असलेल्या मोठ्या कॉंक्रिटच्या संरचनेत वापरण्यासाठी ते आदर्श बनते. धरणे, अणुऊर्जा प्रकल्प आणि मोठ्या-मास कॉंक्रिट स्ट्रक्चर्सच्या बांधकामात सामान्यत: लो-हीट सिमेंट वापरला जातो.
सल्फेट-प्रतिरोधक सिमेंट हा एक प्रकारचा हायड्रॉलिक सिमेंट आहे जो माती आणि भूजलमध्ये उपस्थित असलेल्या सल्फेट लवणांच्या हानिकारक प्रभावांना प्रतिकार करण्यासाठी डिझाइन केलेला आहे. सल्फेट-प्रतिरोधक सिमेंट सामान्यत: बांधकाम प्रकल्पांमध्ये वापरली जाते जिथे माती किंवा भूजलमध्ये किनारपट्टीवरील भाग, खाणी आणि कालव्याच्या अस्तर, भिंती टिकवून ठेवण्यासारख्या उच्च सल्फेट सामग्री असतात.
ब्लास्ट फर्नेस स्लॅग सिमेंट, ज्याला स्लॅग सिमेंट देखील म्हटले जाते, हा एक प्रकारचा हायड्रॉलिक सिमेंट आहे जो पोर्टलँड सिमेंट क्लिंकरला ग्रॅन्युलेटेड ब्लास्ट फर्नेस स्लॅगसह मिसळतो. स्लॅग लोह-निर्मिती प्रक्रियेचा एक उत्पादन आहे आणि तो बारीक पावडरमध्ये आहे, जो नंतर पोर्टलँड सिमेंटमध्ये मिसळला जातो. या संयोजनाचा परिणाम हायड्रेशनची कमी उष्णता, चांगली कार्यक्षमता आणि सुधारित टिकाऊपणा आहे. ब्लास्ट फर्नेस स्लॅग सिमेंट सामान्यत: धरणे आणि पुलांसारख्या मास कॉंक्रीट प्रकल्पांमध्ये तसेच उच्च-वाढीच्या इमारती आणि औद्योगिक संरचनांच्या बांधकामात वापरली जाते.
हाय एल्युमिना सिमेंट हा एक प्रकारचा हायड्रॉलिक सिमेंट आहे जो बॉक्साइट आणि चुना एकत्र वितळवून आणि पीसून बनविला जातो. परिणामी सिमेंटमध्ये सामर्थ्य आणि टिकाऊपणाची उत्कृष्ट पातळी असते. हाय एल्युमिना सिमेंट सामान्यत: रेफ्रेक्टरी कॉंक्रिटच्या बांधकामात वापरले जाते, जे उच्च तापमान आणि कठोर रासायनिक वातावरणास प्रतिकार करू शकते. हे रासायनिक वनस्पती, भट्टी आणि भट्ट्यांच्या बांधकामात देखील वापरले जाते, जेथे उच्च तापमान आणि संक्षारक रसायनांचा प्रतिकार ही एक आदर्श निवड बनवते.
व्हाइट सिमेंटने त्याचे नाव सूचित केले आहे की पांढरेपणाची उच्च पदवी आहे. व्हाइट सिमेंट प्रामुख्याने सजावटीच्या हेतूंसाठी वापरला जातो, जसे की आर्किटेक्चरल घटकांच्या बांधकाम, प्रीकास्ट कॉंक्रिट उत्पादने आणि टेराझो फ्लोअरिंग. रंगीत काँक्रीट फिनिशची विस्तृत श्रेणी तयार करण्यासाठी रंगद्रव्यांसह संयोजनात देखील याचा वापर केला जाऊ शकतो.
रंगीत सिमेंट, ज्याला रंगद्रव्य सिमेंट देखील म्हटले जाते, हा एक प्रकारचा हायड्रॉलिक सिमेंट आहे जो रंगांची श्रेणी साध्य करण्यासाठी रंगद्रव्ये (5 ते 10% रंगद्रव्य) मिसळला जातो. रंगीत सिमेंटमध्ये वापरल्या जाणार्‍या रंगद्रव्ये कृत्रिम किंवा नैसर्गिक असू शकतात आणि विविध छटा दाखवतात. रंगीत सिमेंट प्रामुख्याने सजावटीच्या उद्देशाने वापरला जातो, जसे की काँक्रीट काउंटरटॉप्स, फ्लोअरिंग आणि पेविंग. रंगीत सिमेंटचा वापर एखाद्या प्रकल्पाचे सौंदर्याचा अपील वाढवू शकतो आणि त्यास एक अनोखा देखावा देऊ शकतो.
एअर एंट्रेनिंग सिमेंट एक हायड्रॉलिक सिमेंट आहे ज्यात काँक्रीट मिश्रणात सूक्ष्म वायु फुगे तयार करण्यासाठी रेजिन, ग्लू आणि सोडियम सॅल्ट्स यासारख्या एअर-एन्ट्रेनिंग एजंट्स असतात. सामान्य पोर्टलँड सिमेंट आणि इतर प्रकारच्या सिमेंटपेक्षा विशिष्ट सुसंगतता मिळविण्यासाठी एअर-एन्ट्रेनिंग सिमेंटला कमी पाण्याची आवश्यकता असते. हे सामान्यतः बांधकाम प्रकल्पांमध्ये वापरले जाते ज्यास दंव प्रतिकार आवश्यक आहे, जसे की काँक्रीट फुटपाथ, पूल आणि थंड हवामानात स्थित इमारती.
विस्तृत सिमेंट हा हायड्रॉलिक सिमेंटचा एक प्रकार आहे जो सेटिंगनंतर किंचित विस्तारित करण्यासाठी डिझाइन केलेला आहे. प्रीकास्ट कॉंक्रिट युनिट्स आणि ब्रिज बीयरिंग्ज सारख्या घट्ट फिट आवश्यक असलेल्या बांधकाम प्रकल्पांमध्ये सामान्यत: विस्तारित सिमेंट वापरला जातो. हे ग्रूटिंग आणि शॉटक्रेट अनुप्रयोगांमध्ये देखील वापरले जाते, जेथे विस्तार व्हॉईड्स आणि अंतर भरण्यास मदत करू शकतो. तापमानातील बदल किंवा कोरडेपणामुळे काँक्रीटमधील संकुचिततेची भरपाई करण्यासाठी विस्तृत सिमेंट देखील वापरला जाऊ शकतो.
हायड्रोग्राफिक सिमेंट हा एक विशेष प्रकारचा पोर्टलँड सिमेंट आहे जो पाण्याखालील आणि कठोर करण्यासाठी डिझाइन केलेला आहे. हे पोर्टलँड सिमेंट क्लिंकरला विशेष ऍडिटीव्हसह मिश्रित करून बनवले आहे जे त्यास हायड्रेट करण्यास आणि पाण्याच्या उपस्थितीत देखील सेट करण्यास मदत करते. हायड्रोग्राफिक सिमेंट सामान्यत: सागरी आणि पाण्याखालील बांधकाम प्रकल्पांमध्ये वापरली जाते, जसे की धरणे, पूल आणि पाण्याखालील बोगदे. हे जलतरण तलाव, पाण्याचे साठवण टाक्या आणि सांडपाणी उपचार वनस्पतींच्या बांधकामात देखील वापरले जाते.
पोर्टलँड लाइमस्टोन सिमेंट (पीएलसी) हा एक प्रकारचा मिश्रित सिमेंट आहे जो इंटर-ग्राइंडिंग पोर्टलँड सिमेंट क्लिंकर आणि 5 ते 15% चुनखडीने बनविला आहे. पीएलसीमध्ये ओपीसीसारखे समान गुणधर्म आहेत, परंतु त्यात सामान्यत: कमी कार्बन फूटप्रिंट असते आणि हायड्रेशन प्रक्रियेदरम्यान कमी उष्णता निर्माण होते. पीएलसी सामान्यत: बांधकाम प्रकल्पांमध्ये वापरली जाते जिथे टिकाव ही एक चिंता आहे, जसे की हिरव्या इमारती आणि पायाभूत सुविधा. हे फरसबंदी, फाउंडेशन आणि प्रीकास्ट युनिट्स सारख्या सामान्य-हेतू कंक्रीट अनुप्रयोगांमध्ये वापरण्यासाठी देखील योग्य आहे.
वेगवेगळ्या प्रकारच्या सिमेंट व्यतिरिक्त, बाजारात सिमेंटचे वेगवेगळे ग्रेड देखील उपलब्ध आहेत. भारतातील सिमेंटचे सर्वाधिक वापरले जाणारे ग्रेड 33, 43 आणि 53-ग्रेड सिमेंट आहेत. हे ग्रेड क्युरिंग झाल्याच्या 28 दिवसांनंतर सिमेंटच्या संकुचित सामर्थ्याचा संदर्भ घेतात.
सामान्य बांधकाम आणि प्लास्टरिंगसाठी 33 ग्रेड सिमेंट सामान्यतः वापरला जातो. क्युरिंग झाल्याच्या 28 दिवसांनंतर त्यात 33 एन/मिमीची एक संकुचित शक्ती आहे. या प्रकारचे सिमेंट बांधकाम प्रकल्पांमध्ये वापरण्यासाठी योग्य आहे जेथे उच्च सामर्थ्याची आवश्यकता गंभीर नाही. हे एम 20 वरील कंक्रीट मिक्ससाठी योग्य नाही.
Grade 43 ग्रेड सिमेंट हा भारतातील सिमेंटचा सर्वाधिक वापरला जाणारा ग्रेड आहे. क्युरिंग झाल्याच्या 28 दिवसांनंतर त्याचे 43 एन/मिमीची एक संकुचित शक्ती आहे. हे बांधकाम प्रकल्पांमध्ये वापरण्यासाठी योग्य आहे जेथे मध्यम ते उच्च सामर्थ्य आवश्यक आहे, जसे की साधा काँक्रीट किंवा प्लास्टरिंग वर्क्स. हे टाइल, ब्लॉक्स, पाईप्स इत्यादी प्रीकास्ट आयटम तयार करण्यासाठी देखील वापरले जाते. त्यात 33-ग्रेड सिमेंटपेक्षा जास्त संकुचित शक्ती आहे आणि मध्यम-स्तराच्या बांधकाम प्रकल्पांसाठी योग्य आहे. हे एम 30 पर्यंत काँक्रीट मिक्ससाठी योग्य आहे.
Grade 53 ग्रेड सिमेंट हा भारतात उपलब्ध असलेल्या सिमेंटचा सर्वोच्च वर्ग आहे. क्युरिंग झाल्याच्या 28 दिवसांनंतर यात 53 एन/मिमीची एक संकुचित शक्ती आहे. या प्रकारचे सिमेंट बांधकाम प्रकल्पांमध्ये वापरण्यासाठी योग्य आहे जेथे उच्च शक्ती आवश्यक आहे, जसे की उच्च-वाढीच्या इमारती, धरणे आणि हेवी-ड्यूटी औद्योगिक संरचनांच्या बांधकामात. यात 33 आणि 43-ग्रेड या दोन्ही सिमेंटपेक्षा जास्त संकुचित शक्ती आहे, ज्यामुळे ते अधिक टिकाऊ आणि दीर्घकाळ टिकते. एम 25 वरील काँक्रीट मिक्ससाठी योग्य.
हे लक्षात घेणे महत्वाचे आहे की सिमेंटच्या उच्च ग्रेडमध्ये हायड्रेशनची उष्णता जास्त असते, ज्यामुळे योग्यरित्या व्यवस्थापित न केल्यास काँक्रीटच्या क्रॅकिंगचा परिणाम होतो. म्हणूनच, इच्छित अनुप्रयोगासाठी सिमेंटचा योग्य ग्रेड वापरणे आणि वापर आणि बरा करण्यासाठी निर्मात्याच्या शिफारशींचे अनुसरण करणे महत्वाचे आहे.
कोणत्याही बांधकाम प्रकल्पाच्या यशासाठी योग्य प्रकारचे सिमेंट निवडणे आवश्यक आहे. प्रत्येक प्रकारच्या सिमेंटमध्ये अद्वितीय गुणधर्म असतात जे ते विशिष्ट अनुप्रयोगांसाठी योग्य बनवतात. सिमेंटचे विविध प्रकार आणि त्यांचे उपयोग समजून घेऊन आपण आपल्या पुढील बांधकाम प्रकल्पासाठी कोणत्या प्रकारचे सिमेंट वापरायचे याबद्दल एक सूचित निर्णय घेऊ शकता.
